Kontrollorët e trafikut ajror të udhëhequr nga Presidenti i Këshillit Drejtues të SHA “M-NAV”, me ftesë të SECSI FRA Group dhe Albcontrol morën pjesë në takimin rajonal në Tiranë nga data 18-20 tetor. Tema e takimit ishte iniciativa për një qiell të përbashkët juglindor, hapësirë ajrore e planifikimit të lirë të fluturimit (SECSI FRA). Në takimin rajonal morën pjesë përfaqësues të ofruesve të shërbimeve të navigiacionit ajror nga Sllovenia, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina dhe Shqipëria.

Ky takim rajonal ishte i një rëndësie të veçantë për M-NAV sepse zyrtarizoi anëtarësimin e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë në këtë iniciativë. Ajo që i dha vlerë shtesë këtij takimi ishte një mundësi e mirë për të diskutuar çështje operative lidhur me këtë iniciativë, e cila do të ofrojë opsione për rrugën më të shkurtër për përdoruesit e hapësirës ajrore, do të sjellë përfitime të konsiderueshme përgjatë boshtit juglindor (Aksi Juglindor) , të cilat përfitime u diskutuan në këtë takim. Poashtu u bisedua edhe për momentin e diskutueshëm në funksionimin e sistemit tonë, i cili nuk përpunon FPL, pra janë tre pika për qarkullimin dalës drejt Tiranës.

Në këtë mbledhje u zhvillua edhe takim edhe me Drejtorin e Përgjithshëm të Albcontrol- Hantin Bonati me të cilin u diskutua për zgjidhjen përfundimtare formale për delegimin e një pjese të hapësirës ajrore mbi Liqenin e Ohrit për nevojat e M-NAV gjatë ofrimit të shërbimeve të navigacionit ajror nga ana e ATC (Kontroli i Trafikut Ajror) Ohër si dhe vendosjen e një lidhje direkte telekomunikuese ndërmjet ATC Ohër dhe Albcontrol.

M-NAV vazhdon të mbajë takime rajonale në të gjithë rajonin me qëllim të zbatimit efektiv të kësaj inicijative.

Sektori i Aviacionit është një nga më të prekurit me paraqitjen e virusit SARS-CoV 2. Që nga fillimi i krizës të gjithë palët e prekura punojnë shumë me vështirsi për normalizimin e rrjedhës së trafikut dhe kthimin e numrit të fluturimeve dhe pasagjerëve në nivelin para krizës gjegjësisht në nivelin e vitit 2019 e cila në këto kushte meret si vit referues.

Është e qartë se procesi i imunizimit të popullatës dhe shfuqizimi i masave për udhëtime të vendosura nga shtetet janë zbutur me shum sukses nga pasojat e krizës së COVID-19 e cila vitin e kaluar e goditi fortë sektorin e aviacionit i cili pësoi dëme finansiare në përmasa të mëdha.

Eurocontrol gjatë gjithë kësaj periudhe mundohet të ndihmon me resurset e veta duke përfshirë edhe përpilimin e skenarëve afat-shkurtër dhe parashikimet afatgjate për nivelet e pritshme të trafikut me qëllim që tu ndihmojë ofuesve të shërbimeve për të optimizuar punën e tyre dhe për të kontribuar në përputhje me rrethanat për normalizimin e trafikut. Në parashikimin për muajin Tetor të vitit 2021 me të cilën përfshihet periudha nga viti 2021 deri më vitin 2027 ka përpiluar tre skenarë të mundshëm: “High” e cila është optimiste dhe e njëjta do të realizohet me vakcinimin e tutjeshëm masovik në Europë, por edhe global, qasje e koordinuar ndër-rajonale, restrikcione të relaksuara për udhëtime me cka rrjedha ndër-rajonale e trafikut ajror do të rrifillon nga mesi i vitit 2022. Skenari “Baseline” është i ngjashëm por ka të bëjë me rrjedhën e trafikut ajror jashtë Europës e cila kthehet në normalitet shumë ngadalë ashtu që pritet vetëm biznes fluturimet që ishin gjatë vitit 2019 të kthehen në vitin 2023. Sipas skenarit më pesimist “Low” pritet vëllimi e trafikut ajror të vitit 2019 të kthehet kah fundi i vitit 2017.

Ajo me të cilën M-NAV veqanërisht krenohet është fakti që gjatë muajit Gusht të vitit 2021 pothuajse arriti High skenarin dhe regjistroi ulje të trafikut ajror nga -7.8% krahasuar me muajin e njëjtë të vitit 2019, më pas pati një rënie te vogël të trafikut ajror edhe gjatë muajit Shtator me -11.9% krahasuar me muajin e njëjtë të vitit 2019, më pas në muajin Tetor M-NAV përfundimisht pas më shumë se një vit e gjysëm regjistroi edhe rritje e trafikut ajror me 1,3% në krahasim me muajin Tetor të vitit 2019. Me këtë Republika e Maqedonis së Veriut për muajin Tetor të vitit 2021 është vendi me vëllim më të madh të rritjes së numrit të mbikalimeve krahasuar me vitin 2019 në nivel të shteteve anëtare te ECAC.

M-NAV shpreson që ky trend i rritjes i trafikut ajror do të vazhdojë edhe më tutje, dhe mbetetemi maksimalisht të përkushtuar në dhënien sherbimeve të sigurta klientëve tanë.

burimi: Eurocontrol

Platforma Evropiane e Aviacionit kërkon që M-NAV të bashkohet me South East Common Sky Initiative Free Route Airspace (SESCI FRA) – Iniciativa për qiell të përbashkët jugë-lindorë , hapësirë ajrore për planifikim të lirë të fluturimit duke përdorur rrugën më të shkurtër në rajonin tonë në mënyrë që të mbrojë mjedisin dhe t’u ofrojë përdoruesve të hapësirës ajrore përfitime të konsiderueshme përgjatë Aksit Jug-Lindor, duke ofruar opsione për ruta më të shkurtra.

Koncepti i FRA daton që nga viti 2008 në Evropë dhe afërsisht 50 njësi te mbikalimeve(ACC) kanë zbatuar pjesërisht ose plotësisht planifikimin të lirë të fluturimit (FRA). Kjo tejkalon objektivin fillestar të 35 njësive të mbikalimeve (ACC) të përcaktuara nga Network Manager Performace Plan.

Pjesa më e madhe e hapësirës ajrore evropiane pritet të ketë implementuar FRA deri në 2021/2022. Ky përparim është rezultat i bashkëpunimit shumë të ngushtë ndërmjet Network Manager të Eurocontrol-it, ANSP (ofruesit e shërbimeve të navigacionit ajror), partnerëve ushtarakë dhe përdoruesve të hapësirës ajrore. Evropa është rajoni i parë në botë që ka zbatuar një koncept të plotë FRA, megjithëse iniciativat për efikasitetin e fluturimeve ekzistojnë në forma të ndryshme edhe në pjesë të tjera të botës, si ato në Amerikën e Veriut dhe Australi.

Kjo iniciativë ka një ndikim pozitiv në ruajtjen e mjedisit për shkak të emetimeve më të ulëta të CO2 dhe konsumit më të vogël të karburantit ndërkohë përdoruesit e hapësirës ajrore dhe pasagjerët do të përfitojnë nga kohëra më të shkurtëra fluturimi.
Maqedonia e Veriut (M-NAV) dhe Shqipëria (Albcontrol) përpiqen çdo ditë për të realizuar këtë projekt madhor duke e bërë operativ më 02 Dhjetor 2021.

Harta e mëposhtme ndryshon në këtë datë. Ambienti është pasuri e e gjithë njerëzimit.

Kontribuojmë në këtë drejtim së bashku, për të mirën e brezave të rrinj që do të trashëgojnë atë që ne do ua dorezojmë.

Më 18.05.2021, Kryetari i Këshillit Drejtues të M-NAV dhe Drejtori Ekzekutiv i Sektorit të Navigacionit Ajror- Z. Fahrudin Hamidi dhe Drejtori Ekzekutiv i Çështjeve Financiare , Ligjore, Zhvillimit dhe Investimeve – Z. Migjen Salmani, në selinë e ASHNA në Prishtinë, Kosovë realizuan një takim me anëtarët e menaxhmentit të ASHNA, të udhëhequr nga Z. Bahri Nuredini, Drejtor Gjeneral.

Në takim, këta ofrues fqinjë të shërbimeve të navigacionit ajror diskutuan mbi gjendjen aktuale të trafikut ajror dhe krizën e shkaktuar nga rënia e madhe e trafikut ajror si rezultat i pandemisë Covid-19, si dhe masat dhe aktivitetet e marra për ta tejkaluar atë për të mundësuar trafik të qetë dhe të rregullt ajror, diskutuan gjithashtu mbi pikëpamjet e ardhshme strategjike të të dy ofruesve në drejtim të ofrimit të shërbimeve të sigurta të navigacionit ajror në mënyrë që të maksimizohet përdorimi i burimeve ekzistuese të përbashkëta (burimet njerëzore, teknike dhe procedurale), ndërkohë që të zvogëlohen kostot.

Çdo fluturim i sigurt është një konfirmim i ri se ATSEP stafi, të cilët janë ata ekspertë që kujdesen për mjetet teknike dhe pajisjet për dhënien e shërbimeve të navigacionit ajror, të trajnuar mirë dhe që kryejnë detyrat e tyre në përputhje me standardet e larta . Teknikët dhe inxhinierët e navigacionit ajror, janë përgjegjës për vendosjen, mirëmbajtjen, kontrollimin dhe monitorimin e sistemeve dhe pajisjeve në sistemin e kontrollit të trafikut ajror, në fakt janë përgjegjës për saktësinë, integritetin, disponueshmërinë dhe funksionimin me kontinuitet të sistemeve dhe instrumenteve pa të cilat nuk ka aviacion. Sepse, pa të dhënat nga këto pajisje, pilotët nuk do tа kishin mundësinë për ti kryer detyrat e caktuara dhe kontrollorët e trafikut ajror nuk mund të japin udhëzime, aprovime etj.

Për avancimin profesional të stafit të ATSEP kujdeset MATTA, Shoqata e Personelit Teknik të Trafikut Ajror Maqedonas ( Macedonian Air Traffic Technical Electronics Association). Tashmë 25 vite MATTA përfaqëson vendin në Federatën Ndërkombëtare të Shoqatave të Personelit Teknik në Navigacionin Ajror për Siguri të Trafikut Ajror (IFATSEA), e cila bashkëpunon me Organizatën Ndërkombëtare të Aviacionit Civil (ICAO) në fushën e standardeve dhe rekomandimeve për punën e personelit teknik në navigacionin ajror për siguri të trafikut ajror (ATSEP – Air Traffic Safety Electornics Personnel).

MATTA mori pjesë në mënyrë aktive në përpilimin e një libri trajnimi për punën e ATSEP stafit, i cili paraqet dokument zyrtar të Organizatës Ndërkombëtare të Aviacionit Civil, ICAO. Si një vend ATSEP stafi i të cilit ndjek trajnimet e përshkruara dhe kontrole të njohurive, ne dhëmë një kontribut të rëndësishëm në vendosjen e rregullave të trajnimit për ATSEP në nivel botëror.

Me kënaqësi themi se si rezultat i shumë viteve punë dhe përkushtimit tonë, ATSEP stafi së shpejti do të bëhet një staf i licencuar i klasit botëror, i renditur në dokumentin e Aneksit 1 të ICAO.

Deri më tani, si Shoqatë, kemi organizuar një takim të Bordit të Drejtorëve të IFATSEA, një Asamble të Përgjithshme me delegatë nga e gjithë bota, një Asamble e grupit Evropian të IFATSEA, si dhe takim me një nga anëtarët tonë me Presidentin e ICAO në selinë e ICAO-s. Shoqata rregullisht ka prezantime në asambletë vjetore të IFATSEA dhe ne vazhdojmë të jemi aktivë në projektet e reja të shoqatës ndërkombëtare. Shoqata MATTA, me ftesë të Drejtorit Rajonal Aziatiko-Paqësor dhe Drejtuesit të Projektit, Senthivewell Balasubramanian, merr pjesë aktive në të gjitha fazat e përgatitjes dhe hulumtimit të studimit “ATSEP Human Factors, Factors and Countermeasures “(Faktori njeri tek ATSEP, Faktorët dhe Kundërmasat) . Studimi dhe analiza u krye në faza dhe zgjat një vit, përmes hulumtimeve, uebinarëve dhe punës intensive. Fatkeqësisht, për shkak të Covid -19 pandemisë, 2020 kaloi pa një asamble të përgjithshme vjetore që përmbledh punën në projekte kaq të rëndësishme. Sidoqoftë, studimi u përfundua dhe u bë një dokument zyrtar i ICAO. Rezultatet e studimit janë faktorë të përcaktuar qartë, masa përfundimtare të konsoliduara dhe propozime për përmirësimin e situatës në këtë fushë me qëllim përmirësimin e kulturës së sigurisë dhe angazhimit profesional të ATSEP stafit. Ky studim duhet të ndihmojë në planifikimin, organizimin e punës dhe kuptimin e përshkrimit të punës së këtij profesioni. Kjo është e rëndësishme jo vetëm për ATSEP stafin, por edhe për institucione të ndryshme ndërkombëtare, autoritete të aviacionit, kontrollin e trafikut ajror dhe institucione të tjera të aviacionit civil.

MATTA vazhdon me aktivitetet për forcimin e profesionalizmit të ATSEP stafit, përmirësimin e kushteve të trajnimit, zhvillimin profesional si dhe përmirësimin e kushteve të punës. E gjithë kjo është një motiv për ne që na jep forcë dhe na inkurajon të angazhohemi sa më shumë, sepse vetëm në këtë mënyrë mund të arrijmë qëllimin tonë prioritar – ruajtjen e nivelit të lartë të sigurisë së trafikut ajror.

Linku deri te studimi
.

Z. Fahrudin Hamidi, presidenti i Këshillit Drejtues mirëpriti përfaqësuesit e Kontrollit të Trafikut Ajror të Kroacisë, Z. Vlado Bagarić – Drejtor i Përgjithshëm dhe Z. Tomislav Mihetec Zëvendës Drejtor i ATM, në zyret e M-NAV në 29 Prill 2021.

Gjatë këtij takimi përfaqësuesit e te dy provajderëve të trafikut ajror, diskutuan mbi situatën aktuale të imponuar nga kriza e Covid-19 pandemisë dhe ndikimi i saj negativ në rënien e madhe të trafikut ajror, duke shkaktuar krizë të thellë financiare në industrinë e aviacionit.

M-NAV prezantoi masat dhe aktivitetet e saja të marra për të parandaluar përhapjen Covid-19 midis stafit të saj operativ si më kritik dhe vendimtar në vazhdimin e funksionimit normal të trafikut ajror dhe masave të tjera për të zvogëluar harxhimet në mënyrë që të mirëmbajë likuiditetin e kompanisë
Ndër temat e diskutimit ishte përgatitja e një drafti memorandumi që do të përfshinte bashkëpunimin në fushën e sigurisë, trajnimit dhe menaxhimit të hapësirës ajrore

Përfaqësuesit e Kontrollit të Trafikut Ajror të Kroacisë ofruan ndihmën dhe mbështetjen e tyre në zbatimin e SECSI FRA, rregulloren e BE 2017/373, ndihmë në zbatimin e PBN në TMA, përgatitjen e disa procedurave të punës në fushën e parrezikshmërisë, cilësisë dhe sigurisë .

Ata dhanë një prezantim të shkurtër të funksionaliteteve të portalit të tyre AMC, i cili është një mjet i vlefshëm për menaxhimin e hapësirës ajrore, i krijuar posaçërisht për dronët dhe çdo aeroplan tjetër pa pilot.

Po kështu ata prezantuan Qendrën e tyre të re të Trajnimit të Oficerëve të Kontrollit të Trafikut Ajror (ATCO) dhe simulatorin për Kullën (TWR) i cili ndodhet në Split. Simulatori TWR po përdoret për qëllime trajnimi të kontrollorëve të trafikut ajror dhe ata e ftuan M-NAV të vizitojë ambientet e tyre ku do të paraqisnin nga afër të gjitha inovacionet dhe qendrat e tyre të trajnimit si në Zagreb ashtu edhe në Split.

M-NAV mbetet e gatshme dhe me dëshirën për të forcuar bashkëpunimin dhe marrëdhëniet e saj të mira me të gjitha ANSP-të rajonale në mënyrë që të përmirësojë shërbimet e saj dhe të realizon detyrën e saj kryesore për të mbajtur qiellin tonë të sigurt
.