Çdo vit, Dita Botërore e Meteorologjisë festohet në pajtim me konventën e Organizatës Botërore të Meteorologjisë, e cila hyri në fuqi më 23 Mars 1950.

Dita Botërore e Meteorologjisë në vitin 2021 i kushtohet temës “Oqeani, klima jonë dhe moti”. Organizata Botërore Meteorologjike (OBM) përqendrohet në lidhjen e oqeanit, klimës dhe motit brenda sistemit Tokësor.

Ndryshimi i klimës ngroh oqeanin dhe kjo ka një ndikim të thellë në klimën. Raporti vjetor OBM tregon se 2020-ta ishte një nga tre vitet më të ngrohta të regjistruara, pavarësisht ftofjes së La Nina në Oqeanin Paqësor. Dekada e kaluar nga 2011-2020 ishte më e ngrohta ndonjëherë.

Nxehtësia në oqean është në një nivel rekord, ngrohja e oqeanit vazhdon. Akulli i detit po shkrihet. Shkalla e ngritjes së nivelit të detit po përshpejtohet.

Gjatë vitit të kaluar, kemi parë thatësira të prolonguara të cilat zgjatën sezonet e zjarreve në të gjithë botën. Zjarret shkatërruese në Australi, për shembull, kishin të bëjnë me temperaturat e oqeaneve që ndikojnë në një model klimaterik sezonal më të thatë.

Temperaturat e ngrohta të oqeaneve ndihmuan në nxitjen e një sezoni rekord uraganesh në Atlantik dhe ciklone tropikale jashtëzakonisht të forta në Oqeanin Indian dhe Oqeanin Paqësor Jugor. Dëmtimet nga stuhitë në këto zona demonstruan fuqinë e oqeanit dhe ndikimin e tij shkatërrues mbi komunitetet bregdetare.

Më shumë informacion në në linkun https://youtu.be/F7dUKEurZnI

Z.Fahrudin Hamidi, Kryetar i Këshillit Drejtues dhe Drejtor Ekzekutiv i Sektorit të Navigacionit Ajror pranë SHA M-NAV Shkup, dje, 09.03.2021, ne zyret tona realizoi një takim me Z. Ylber Sela, Drejtor I AZGJ-së.

Në këtë takim Z. Hamidi njoftoi për vështirësitë dhe nevojat e M- NAV në aspektin e zbatimit të plotë te gjuhës shqipe në nivel zyrtar në pajtim me Ligjin për Përdorimin e Gjuhëve dhe mundësisë për shftytezimin e gjuhës shqipe ne praktikë ku përfshihet edhe përkthimi I dokumenteve interne te domosdoshme për funksionim normal dhe efikas të Shoqërisë sonë. Vështirësite kanë të bëjnë me situaten aktuale finansiare si rezultat i Covid-19 pandemisë, shkaku i së cilës nuk e kemi mundësinë e punësimit te stafit adekuat, gjegjësisht përkthyes edhe pse ky punësim është i parashikuar në planin finasiar për vitin 2021. Me mundësine e parë qe do të na ofrohet do shkojmë drejt zgjedhjes së këtij problemi.

Z. Sela deklaroi se Аgjensioni do tи ofrojë ndihmë konkrete M-NAV`it për përkthimin dhe lekturimin e formularëve, akteve administrative, si dhe të dokumenteve tjera zyrtare të shoqërisë sone.

E vërtetë është që lufta sjell sakrifica të mëdha, por ndonjëherë hap edhe dyer të reja. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, shumica e burrave u rekrutuan për të luftuar në fronte dhe shumë pozicione të reja u hapën për femrat që deri atëherë kishin qëndruar vetëm në shtëpi. Një nga ato pozicionet profesionale është kontrollor i trafikut ajror, i cili që nga viti 1941 u bë sfidë për një numër të caktuar të femrave. Cila ishte kontrollorja e parë femër nuk mund të thuhet me siguri, por përmenden disa emra të cilat në të njëjtën periudhë, filluan të punojnë në këtë pozitë specifike. Rreth historisë së këtij profesioni më shumë mund të lexoni në linkun vijues: The First Women Controllers (faa.gov)

Dhe cila është historia e pioniereëve maqedonase në këtë profesion – kontrolli i trafikut ajror? Këtë më së miri e spjegon koleg-ja ynë me përvojë më të gjatë, Nadica Gavrilova, në intervistën që u botua në faqen e 35-të të revistës “The Controller”, në numrin e Tetorit të viti 2019. The Controller – October 2019 (ifatca.org).
Kur Nadica në vitin 1976 shkoi në Beograd, në të atëhershmen SFR Jugosllavia për herë të parë për të ndjekur shkollën, komisioni kompetent e këshilloi atë se nuk ishte profesioni duhur për një femër. Ajo mund të ishte bërë një stujardesë e fluturimeve, thanë ata, dhe nga të gjitha shërbimet ajrore të ofruara, më e shumta për të cilën mund të bien dakord ishte që ajo të studionte për një FIO (Flight Information Officer).
Pas mbarimit të kësaj shkolle, Nadica u punësua në aeroportin e Shkupit në FIO, duke mos hequr dorë nga ëndrra e saj – që një ditë të bëhej kontrollor i fluturimimeve. Disa vite më vonë, në 1979, e njëjta qendër trajnuese në Beograd lejoi Liljana Stojanovskën të fillojë trajnimin si kontrollor i trafikut ajror dhe ajo u bë kontrollor i licencuar i trafikut ajror, e para femër maqedonase e punësuar në Aeroportin e Ohrit
Këtoa dy pioniere hapën rrugën për gjeneratat e ardhshme të femrave kontrollor të trafikut ajror si Svetlana (Ceca) Bunjevac, Marina Shutarev, Katica Trenevska, Zorica Krndija, Frosina Doneski dhe të tjerët që ndoqën hapat e tyre.

Kohën e fundit SHA M-NAV Shkup bëri një përzgjedhje për kontrollorë të rinj të trafikut ajror, dhe nga njëmbëdhjetë të zgjedhur, vetëm një është femër, kolegia jonë më e re dhe kontrollorja e ardhshme Daniela Denkovska.

Arsyeja e vërtetë se pse një numër i vogël i femrave paraqiten në konkursin për kontrollor të trafikut ajror do të duhet të kërkojmë më thellë në thelbin e stereotipave shoqëror dhe edukatës familjare, por rritja e përqindjes së femrave kontrollor të trafikut ajror është një mision i palodhur për SHA M-NAV Shkup i cili do të vazhdojë edhe në të ardhmen.

Tabela tregon situatën aktuale të përqindjes së përfaqësimit gjinor në të gjithë sektorët. Që nga themelimi i SHA M-NAV Shkup ende nuk ka pasur një anëtare femër në Këshillin Drejtues, dhe nga gjithsej pesë pozitat më të larta menaxheriale (Drejtorët Ekzekutivë dhe zëvendësit e tyre) aktualisht, për herë të parë ka një femër. Deri vonë, Sektori Teknik nuk numëronte asnjë punonjëse femër, dhe tani janë dy. Ngadalë por me siguri bastioni mashkullor i aviacionit u dorëzohet dëshirave dhe ambicieve tona të palodhura. Ne falënderojmë koleget para nesh që me durimin e tyre thyen tabutë shoqërore dhe ju premtojmë që profesionalizmi ynë nuk do ta tradhtojë kurrë sakrificën e tyre.

Për SHA M-NAV Shkup, 2020-ta ishte një nga vitet më të vështira si rezultat i krizës së shkaktuar nga pandemia e Covid-19. Edhe pse gjatë verës vërejtëm një stabilizim minimal të situatës si rezultat i trafikut në destinacionet turistike drejtë Greqisë dhe Turqisë, në tremujorin e fundit filloi vala e dytë e Covid-19 e cila shkaktoi kufizime të reja në nivel shtetëror në shumicën e vendeve evropiane të cilat rivendosën masa të reja parandaluese me mbyllje të pjesshme të kufijve dhe masën e karantinës me hyrje në territoret e tyre ,dhe e gjithë kjo shkaktoi një goditje tjetër shtesë në të ardhurat tona.

Të dhënat e EUROCONTROL-it

Në vitin 2020, Republika e Maqedonisë së Veriut regjistroi një rënie të trafikut ajror me një mesatare prej 58%, ose rreth 12,000 (vetëm nisje / arritje) fluturime më pak krahasuar me vitin 2019.

Në lidhje me mbikalimet për vitin e kaluar, regjistrojmë një rënie prej 57.1% ndërsa për nisjet / arritjet -65.3% krahasuar me vitin 2019.

Tabela e mëposhtme paraqet situatën në nivelin e Njësisë së Mbikalimeve Ajrore (ACC) dhe për aeroportin kryesor në vendin tonë.

Eurocontrol – skenarë të rinj për trafikun ajror në 2021

Në muajin e parë të vitit 2021 pritet një rënie e përafërt prej -64%, e cila është afër skenarit afatshkurtër të Eurocontrol për trafikut ajror , i cili u publikua në Shtator të vitit 2020. Si rezultat i valës së fundit COVID dhe rreziqeve që lidhen me mutacione të reja të virusit, shumë shtete në të gjithë Evropën po vendosin kufizime lidhur me udhëtimet që në masë të madhe dekurajojnë udhëtimet me avion, përveç atyre që janë për arsye thelbësore. Si rezultat, kërkesa për udhëtime është shume e zvogluar dhe avio kompanitë në mënyrë drastike po ulin kapacitetet e tyre.

Pritet që në tremujorin e dytë të këtij viti situata epidemiologjike të përmirësohet në shumë vende Evropiane dhe se kategoritë më vunerabël të qytetarëve në të gjithë Evropën do të vaksinohen ( edhe përskaj vonesës në zbatimin e planit të vaksinimit). Nga ana tjetër, kjo mund të çojë në drejtim që udhëtimet jo-thelbësore të bëhen më të arritshme, duke çuar në një përmirësim të lehtë gjatë tremujorit të dytë, i ndjekur nga një normalizimim më të madh të transportit ajror gjatë periudhës së verës.

Edhe nëse situata epidemiologjike përmirësohet në tremujorin e dytë, shumë vende potencialisht mund të vazhdojnë me kufizimet e tyre lidhur me udhëtimet në nivel shtetëror, të cilat do të zvogëlojnë rëndë kërkesën dhe mundësine për përdorimin e transportit ajrori i cili gradualisht mund të normalizohet deri në fillim të verës. Duke marrë parasysh gjithë këtë informacione, në janar të vitit 2021 Eurocontrol zhvilloi skenarë të rinj afatshkurtër për lëvizjen e trafikut deri në muajin qershor, duke paraqitur dy skenarë. Gjithashtu analiza për periudhën deri në vitin 2024 për RMV në varësi të dinamikës me vaksinimin është dhënë më poshtë me një grafik.

SHA M-NAV Shkup si në vitin 2020 ashtu edhe në vitin 2021 do të përballet me një rënie drastike të trafikut krahasuar me situatën para pandemisë, dhe kështu me implikime të drejtpërdrejta financiare mbi Kompaninë tonë të cilat parashikohen të jenë mbi 55% krahasuar me vitin 2019.

Këshilli Drejtues i SHA M-NAV Shkup, i kryesuar nga Presidenti, siguron se do të vazhdojë të monitorojë dhe analizojë të gjitha informacionet në lidhje me krizën e Kovid-19 dhe si të përmirësojë situatën me trafikun ajror. Shpresojmë që bashkëpunimi i koordinuar midis shteteve per rregullimin e masave dhe kufizimeve që kanë të bëjnë me hyrjen në shtete do të vazhdojë në një drejtim pozitiv, që mund të jetë një pikënisje për mëkëmbjen e industrisë së aviacionit. Dinamika e vaksinimit të popullatës për Covid-19 në të gjithë botën luan një rol kryesor në rrikthimin më të shpejtë të aviacionit dhe rritjen e kërkesës për transport ajror.

SHA M-NAV Shkup është duke punuar në mbledhjen e analizave dhe statistikave që do të na ndihmojnë në të ardhmen të jemi të pregaditur në rast të krizave të tilla.

Ne mbetemi optimist se me fillimin e verës situata gradualisht do të fillojë të stabilizohet dhe besimi i njerëzimit në përdorimin e transportit ajror do të kthehet dhe ne si ofrues të shërbimeve të navigacionit ajror mbetemi të përkushtuar në punën tonë për një trafik ajror të sigurt dhe efikas.

Situata me Covid-19 që po ndodh në Evropë që nga fillimi i vitit ka ndikuar ndjeshëm në sektorin e aviacionit, i cili sipas analizave të ekspertëve do t’i kushtojë industrisë së aviacionit një humbje totale financiare prej gati 110 miliardë eurosh për të gjithë palët e involvuara në aviacion, si linjat ajrore, aeroportet dhe ofruesit e shërbimeve të navigacionit ajror. M-NAV nuk u kursye nga këto efekte dhe rënia më e madhe në trafik prej gati 92.2%, krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar (2019) u regjistrua në muajin maj. Ulja e të ardhurave në M-NAV për 6 muajt e parë është pak më shumë se 4 milion euro. Në muajt në vijim, duke marrë parasysh të gjitha restrikcionet dhe kufizimet e vendosura nga shtetet me rekomandimin e autoriteteve shëndetësore, janë ndërmarrë hapa në nivelin Evropian për kthimin gradual të trafikut ajror dhe rritja e trafikut ngadalë po fillon të vërehet. EUROCONTROL në prill prezantoi dy draft skenarë për kthimin gradual të trafikut ajror në normalitet. Analiza e fundit tregon se trafiku aktual në nivelin Evropian po ecën në përputhje me të propozuarin skenar të koordinuar.

Burimi: EUROCONTROL

Në krahasim me këto skenarë, M-NAV pati rezultate më të ulëta gjatë muajve prill, maj dhe qershor, por gjatë muajit korrik ka shërbyer me sukses 11282 mbikalime, që është një rënie prej 62.1% nga i njëjti muaj i vitit të kaluar, me të cilën po i afrohet skenarit të koordinuar.

Të dhënat për М-NAV janë nga statistika personale

Trendi i rritjes vazhdon edhe në fillim të gushtit, falë kryesisht trafikut drejt destinacioneve turistike në Greqi dhe Turqi. Ne mezi presim për çdo rritje të trafikut dhe mbetemi të maksimalisht të përkushtuar për ofrimin e shërbimit të sigurt për klientët tanë.

Ministria e Transportit dhe Lidhjeve e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në emër të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nënshkroi një Memorandum bashkëpunimi me shtetet e tjera anëtare të FAB BLUEMED. Kjo hapi derën për pjesëmarrje aktive të vendit tonë në bashkëpunimin rajonal midis shteteve anëtare të BLUEMED FAB, Republikës së Qipros, Republikës Greke, Italisë dhe Maltës.

M-NAV shpreh kënaqësinë e saj të veçantë që së shpejti përmes përfaqësuesve të saj të emëruar, së bashku me përfaqësuesit e Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve dhe Agjensiot për Fluturime Civile do të marrin pjesë në takimet e Këshillit Drejtues, Komiteteve dhe grupeve të punës të bllokut funksional të hapësirës ajrore BLUEMED FAB, ku ka mundësinë për të shkëmbyer mendime dhe qëndrime në mënyrë që të përmirësojë shërbimet e sigurisë ajrore dhe të plotësojë nevojat e të gjithë përdoruesve të hapësirës ajrore.